یادداشتی از برادر عليرضا سزاوار

سال ۹۸ پس از جلسه پرتنش و بی‌نتیجه کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره طرح انتقال آب خزر به سمنان، عیسی کلانتری، رئیس وقت این سازمان در تأیید این طرح نامه‌ای به دولت نوشت و اجرای آن را «بلامانع» دانست. چند روز بعد خبر این نامه و یک اسکرین‌شات از آن به خبرگزاری‌ها درز و بسیاری را شوکه کرد.

تخریب جنگل‌های هیرکانی به عشق سمنان

در جلسه کمیته ارزیابی این پروژه در ۱۷ مهر همان سال هم بار دیگر جزئیات فنی طرح و مشکلات اجرایی آن به بحث گذاشته شد.

از قطر لوله‌های انتقال آب گرفته تا محل دفع نمک تأسیسات آب‌شیرین‌کن که هرگز روشن نشد کجا و چگونه ساخته خواهد شد. هزینه این طرح همان زمان ۹هزارو۲۰۰ میلیارد تومان برآورد و قرار شد سالانه ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب را از دریای خزر برای صنایع و آب آشامیدنی شهر‌های گرمسار، دامغان، شاهرود و سمنان منتقل کند.

مخالفان این طرح همان زمان اعلام کردند اجرای این طرح برای محیط‌زیست دریای خزر و استان مازندران فاجعه‌بار است و برهم خوردن اکوسیستم دریای خزر به علت پمپاژ آب و تخلیه نمک را به بار می‌آورد. ضمن اینکه موجب تغییر کاربری صد‌ها هکتار اراضی کشاورزی و تخریب جنگل‌های هیرکانی در مسیر لوله‌های انتقال آب هم می‌شود.

از بزرگ‌ترین حامیان این طرح، رضا اردکانیان وزیر وقت نیرو، عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط‌زیست و حسن روحانی رئیس‌جمهور سمنانی وقت و نمایندگان سمنان در مجلس بودند. حالا و در نهایت علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط‌زیست اعلام کرد که انتقال آب دریای خزر به سمنان منتفی شده و هیچ اتفاقی هم در این زمینه نیفتاده‌است!

کارون خشک شود تا پسته رفسنجان آباد شود!

در اوایل دهه ۷۰ و در دولت سازندگی با اصرار این دولت به توسعه شدید سطح زیر کشت باغ‌های پسته، بلایی بر سر محیط‌زیست کشور آمد که امروز مردم مناطق مرکزی تاوان آن را پس می‌دهند. با حمایت دولت سازندگی از توسعه سطح زیر کشت باغ‌های پسته در رفسنجان، مجوز تخصیص آب کارون به رفسنجان در سال ۷۵ صادر شد.

این مجوز البته به دلیل اعتراض‌ها و کمبود‌های زیرساختی تا سال ۸۳ اجرایی نشد تا اینکه با اصرار وزیر نیروی دولت اصلاحات یعنی بیطرف و معاونش اردکانیان در یک قدمی اجرایی شدن قرار گرفت.

همان سال ۸۳ موافقان همیشگی این طرح اعلام کردند آبی که از رود کارون به سمت شهر‌های مسجد سلیمان، شوشتر و اهواز روان است، یک میلیارد مترمکعب مازاد دارد و راهی رفسنجان خواهد شد. در نهایت، فشار نمایندگان مجلس در شهریور ۸۳ وزیر نیرو را برای پاسخگویی به خانه ملت کشاند. بیطرف، وزیر وقت نیرو هم با اصرار به اجرای این طرح خطاب به نمایندگان گفت: «بسیاری از طرح‌هایی که طی سال‌های قبل در کشور اجرا شده، طرح‌های انتقال آب از حوزه‌ای به حوزه دیگر بوده‌است که انتقال آب رودخانه زرینه‌رود به تبریز و تأمین آب شرب زاهدان از حوزه هیرمند (اتفاقی که بعد‌ها هم آب شرب مردم را با مشکل مواجه کرد) از آن جمله‌اند. انتقال مقدار ناچیزی از آب کارون به رفسنجان هیچ تأثیری در تأمین آب مناطق پایین‌دست رود کارون نخواهد داشت!»

نمایندگان از این توضیحات قانع نشدند و موسوی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم با اشاره به مشکل آب در خوزستان به وزیر نیرو گفت: «آیا رواست که کارون خشک شود تا پسته رفسنجان‌آباد شود و آب را به کویت فروخت؟!»

صنایع آب‌بر در دل کویر یزد

ایجاد صنایع معدنی، مس و فولادی در دل کویر یزد و انتقال آب به این صنایع هم از شاهکار‌های دولت اصلاحات بود. رئیس‌جمهور یزدی دولت اصلاحات سال ۸۷ و در حاشیه همایش «دین در دنیای معاصر» در پاسخ به پرسش خبرنگاران در این زمینه گفت: «در دولت میرحسین موسوی پیشنهاد انتقال آب زاینده‌‏رود را به استان یزد ارائه کردم که در آن مقطع برخی دوستان به دلیل اینکه انتقال آب زاینده‌‏رود به یزد را از نظر اقتصادی مقرون به‌‏صرفه نمی‌‏دانستند، مخالفت کردند. در آن مقطع من تأکید کردم که باید مشخص شود، آیا یزد در کشور باشد یا نه! پس از پیگیری‌‏هایی مقدمات این کار در دولت آقای هاشمی ایجاد شد. در اوایل دولت اینجانب، انتقال آب زاینده‌رود به یزد نهایی شد و این باعث افتخار من است که این اقدام در دولت من انجام شده‌است!»

توجه زیاد دولت اصلاحات به یزد موجب توسعه بی‌رویه صنعتی در یزد شد و صنایع آب‌بر، صنایع فلزات و کاشی در آن منطقه متمرکز شدند. منطقه‌ای که به عنوان بنیانگذار قنات‌های دنیا بهترین مدل‌های آبیاری را داشت. منطقه‌ای تاریخی که مدیریت آب در جهان را یدک می‌کشید، حالا با مشکلات کمبود آب مواجه است و گاهی چشم به طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون و گاهی هم طرح‌های انتقال آب از خلیج فارس دارد.

دریاچه ارومیه قربانی سیاست‌بازی

خرداد ۱۴۰۰ عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه و رئیس وقت سازمان محیط‌زیست در حالی از هزینه‌کرد ۱۱ هزار میلیارد تومانی ستاد احیای دریاچه ارومیه برای احیای این دریاچه طی هفت سال اخیر دفاع کرد که همزمان وعده احیای این دریاچه را به سال ۱۴۰۶ موکول و به گردن دولت بعدی انداخت!

همان زمان سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در واکنش به اظهارات کلانتری اعلام کرد که «احیای دریاچه ارومیه قربانی سیاست‌بازی و شعار‌های انتخاباتی دولت روحانی شد. پول کشور هم به تبع آن قربانی‌شده و مسئولان ستاد احیای دریاچه باید پاسخگو باشند که با میلیارد‌ها سرمایه کشور به بهانه احیای دریاچه چه کرده‌اند.» لیست این پروژه‌های سلیقه‌ای و قبیله‌ای البته طولانی است و به دلایل متعدد همگی نیمه‌کاره مانده‌اند. نتیجه‌اش هم این شده که حالا تمام دشت‌های ایران با تراز منفی آب‌های زیرزمینی مواجه هستند.